به گزارش روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی، عالیه شکربیگی جامعه شناس، مترجم و استاد دانشگاه درباره اهمیت، کارکرد و تأثیرگذاری مستند در بیان مسائل اجتماعی بیان کرد: مستند یکی از سبک‌های ارائه پیام و به نوعی بازنمای واقعیت‌ها از مسائل اجتماعی است. مستند براساس یک فرهنگ گفتگویی تلاش می‌کند تا سنت‌های اجتماعی-فرهنگی را به نمایش دربیاورد و داستان گونه مطرح شود. در مستند تصاویری برای مخاطب نمایش داده می‌شود که به این صورت واقعیت اجتماعی را به گیرنده پیام می‌رساند و تأثیرگذاری عاطفی، درک علمی و تجربه زیسته موضوع مستند را بهتر به ذهن متبادر می‌کند. مستندهای حیات وحش، تاریخی، جنگ، اجتماعی و … دقیقاً انسان را به حالتی می‌برد که با برهه‌ای از تاریخ همذات پنداری کند. پیامد قالب‌های مستند آگاهی واقعه‌ای است که به مخاطب متبادر می‌کند و حتی کمک می‌کند مخاطب با اجتماع، اقتصاد و ... خود به بهترین شکل ممکن آشنا شود.
وی ادامه داد: مستند می‌تواند در نشان دادن واقعیت‌ها بسیار تاثیرگذار عمل کند و گاهی اوقات یک قالب مستند در ارائه پیام به مخاطب بیشتر از سایر فرم‌های ارائه پیام می‌تواند تاثیرگذار باشد. ما می‌بینیم زمانی که مساله‌ای اجتماعی در قالب مستند به تصویر کشیده می‌شود، مخاطب به جزییاتی توجه می‌کند که شاید در قالب‌های دیگر چنین اتفاقی نیافتد. مستند می‌تواند در نشان دادن واقعیت‌ها و بحران‌های جامعه، خانواده، نظام آموزشی و … تاثیرگذار باشد و فیلم‌های مستند و پیام اصلی که ارائه می‌دهند، شناخت و اندیشه ورزی مخاطب را بالا می‌برند.
این جامعه شناس و استاد دانشگاه در بخش دیگری از صحبت‌های خود مطرح کرد: مستند مفهومی چند لایه دارد که اگر بخواهیم تعریف علمی از آن داشته باشیم، می‌توان از این تعریف استفاده کرد که فیلم مستند پرورش خلاق امر واقع است. بنابراین اگر این تعریف را بپذیریم، شناختی که انسان از طریق مستند پیدا می‌کند از آنجا نشات می‌گیرد که مستندساز دانش، تجربه و عواطف شخصی درباره یک رویداد را با شیوه‌ای بیان می‌کند تا مخاطب را به فکر و اندیشه ورزی وادار کند.
وی افزود: اتفاقی که با دیدن مستند پیش می‌آید این است که یک جریان ذهنی از طریق فرآیند اندیشه ورزی و شناختی در ادراک انسان به وجود می‌آید و به کنشگری تبدیل می‌شود. مستند می‌تواند میانجی واقعیت‌ها باشد و قالب مستند حاصل زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی و دانشی را که تماشاگر درباره یک موضوع دارد، در یک روند رشد و ارتقا می‌اندازد.
شکربیگی با اشاره به بازنمایی واقعیت‌ها از طریق مستند توضیح داد: از آنجا که مستند بازنمایی واقعیت‌ها را برعهده دارد و یک بستر شناختی به انسان می‌دهد که پیامد آن بازدارندگی و یا حرکت رو به جلو است، در برخی از موارد می‌تواند در هدایت و راهنمایی مفاهیم مهم اقتصادی، فرهنگی و … تاثیرگذار باشد. به عنوان مثال درباره ناصرالدین شاه در فیلم و سریال مباحث متعددی به تصویر کشیده شده است ولی وقتی در قالب مستند بیان می‌شود، جزییاتی جدید بیان می‌شود که آورده‌های جذاب و مهمی برای مخاطب به همراه خواهد داشت. مستند به خصوص برای نسل جوان‌تر که جویای آگاهی است، می‌تواند قالب بسیار مهم و تاثیرگذاری باشد.
این جامعه شناس، مترجم و استاد دانشگاه درباره اهمیت جشنواره بین المللی «سینماحقیقت» بیان کرد: جشنواره «سینماحقیقت» که به طور تخصصی به سینمای مستند می‌پردازد، تاکنون موفقیت‌های زیادی در این مسیر داشته است. قالب مستند در برخی از موارد می‌تواند مهارت‌ها و مقابله‌هایی را که فرد می‌تواند در برخورد با مسائل فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و … داشته باشد، هدایت کند و به همین دلیل معتقدم ارائه تخصصی آن در جشنواره «سینماحقیقت» یکی از مهم‌ترین اتفاقات است.
شکربیگی در پایان گفت: باید افرادی که در سینمای مستند مشغول هستند از سوگیری‌های شناختی پرهیز کنند. مستند براساس پژوهش پیش می‌رود و باید تلاش کرد تا از پیام دادن صرف جلوگیری کنیم. این سوگیری‌ها می‌تواند باعث دوری و توجه نکردن به مستند شود. مستند نمایش زندگی و خود مردم است و تصویری شفاف از مردم در برهه‌های مختلف نشان می‌دهد پس باید براساس صداقت و از جهت گیری های شخصی به دور باشد.
هجدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» از ۱۸ تا ۲۵ آذر با دبیری محمد حمیدی مقدم در پردیس چارسو برگزار می‌شود.
